БУУӨПтүн Туруктуу өкүлү Луиз Чемберлен айымдын сүйлөгөн сөзү

Жарандык билим берүү борборунун ачылышы

10-ноябрь (Шар.) 11:00-11:50 БШКнын жыйындар залында

11:00-11:30 чейин ачылыш сөздөрү (болж. 4 мүнөт)

Урматтуу улуу Даражалуу Нуржан Шайлдабекова айым, Кыргыз Республикасынын Шайлоо жана референдум өткөрүү боюнча борбордук комиссиясынын төрайымы;

Урматтуу Сүйүнбек Касмамбетов мырза, Кыргыз Республикасынын Мамлекеттик катчысы;

Улуу даражалуу Бангертер мырза, Швейцариянын Элчиси,

Элчи Алексей Рогов мырза , ЕККУнун Бишкектеги Программалык кеңсесинин жетекчиси,

Рената Левовский, IFESтин директору,

Айымдар жана мырзалар,

Бүгүнкү майрамга катышуу мен үчүн чоң сыймык. Кыргыз Республикасындагы БУУӨПтүн атынан Борбордук шайлоо комиссиясына, өкмөткө жана Кыргызстандын элине анын Жарандык билим берүү борборунун расмий ачылышы менен чын жүрөктөн куттуктайм!

Бүгүн биз бул жерде чогулуп жатканыбызда, 28-ноябрда өтүүчү парламенттик шайлоого даярдык көрүү үчүн БШК катуу иштеп жатат. Бул процесстеги негизги көйгөйлөрдүн бири – бул фундаменталдуу суроо: Жарандар жаңы шайлоо тутумун жана мыйзамдык базаны түшүнөбү? Алар андагы өз ролун түшүнүп жатабы, өздөрүнүн ишенимине ылайык добуш бере алабы жана системанын бүтүндүгүнө ишенеби? Саясий партиялар элдин кызыкчылыктарын чагылдырабы жана алар үчүн добуш берген шайлоо округдарынын өкүлдөрүн ырааттуу көрсөтөбү? БШК жана башка кызыкдар тараптар добуштарды сатып алуунун транзакциялык балээсин токтото алабы жана эл добуш берүү укугунун чыныгы баасын билеби? Аялдар эркектердин таасири жок акылын эркин иштетип, өз ишенимине ылайык добуш бере алабы? Жаштар добуш берүү алардын келечегин өзгөртөт деп ишенеби?

Ушул жана башка көптөгөн суроолорго жооптор ар бир өлкөнүн жарандык билим берүү маданиятына негизделген; алардын тамыры баалуулуктарды, маданий өзгөрүүлөрдү жана саясий маданиятты калыптандыруу боюнча кылымдар болбосо да, ондогон жылдарга барып такалат. Так атуулдук баалуулуктардын узак болушу үчүн билим берүүнү жаштардан баштап, аларга көңүл бурушу керек.

Шайлоо ар кандай демократиянын маанилүү бөлүгү экендигине шек жок. Ал эми Кыргыз Республикасынын демократиялык умтулуулары жана баалуулуктары өлкөнүн Конституциясында (азыркы жана мурунку) так жазылган. Саясий теңчилик жана саясий билим – бул шайлоодо сынала турган жарандык түшүнүктүн эки маанилүү сапаты. Бирок жарандардын катышуусу шайлоо менен эле башталып же бүтпөйт. Жарандардын демократиялык башкаруунун бардык процесстерине, анын ичинде мамлекеттик чечимдерди талкуулоого, мамлекеттик саясатты жана алардын натыйжаларын иштеп чыгууга, ишке ашырууга, мониторинг жүргүзүүгө жана баалоого катышуусу жана активдүү катышуусу өтө маанилүү.

Демек, жарандык билим берүү - бул узак мөөнөттүү келечекти эске алуу менен шайлоо циклдеринин ортосунда жүргүзүлүүгө тийиш болгон үзгүлтүксүз процесс. Жарандардын шайлоо жана саясий процесстерге натыйжалуу жана толук катышуусун камсыз кылуу үчүн жарандар өздөрүнүн укуктары жөнүндө толук маалыматка ээ болушу керек жана өздөрүнүн саясий, экономикалык, социалдык жана маданий системаларын аныктоо үчүн алардын үнүн угууга ыйгарым укуктарга ээ болушу керек.

Бул жагынан алганда, жарандык билим берүү жарандарга саясий тутум жөнүндө негизги маалыматтарды берүү менен гана чектелбестен, жарандардын арасында демократиялык баалуулуктарды жайылтууда да маанилүү ролду ойнойт. Бириккен Улуттар Уюмунун Башкы катчысы өзүнүн адам укуктары боюнча аракетке чакыруусунда “амбициялуу иш-аракеттер аркылуу ар бир сектордо жана бардык деңгээлде аялдардын катышууга жана өкүлчүлүккө бирдей укугуна жетишүүнүн” маанилүүлүгүн баса белгиледи, андан ары жаштарды тартуунун маанилүүлүгү боюнча ал “Патерналисттик мамилелер жана жарандык мейкиндиктин тарышы көбүнчө жаштардын коомду калыптандыруудагы ролун жокко чыгарат. Биз угуп, ишенимди калыбына келтиришибиз керек” - деп сунуштады.

Жарандык билим берүүнүн маанилүүлүгүн түшүнүү менен БУУӨП 2019-жылдан бери жарандык билим берүү боюнча бир катар иш-чараларда БШКга колдоо көрсөтүп келет. Биз дебаттар жана жергиликтүү шайлоолор боюнча маалымдуулукту жогорулатуу менен жаштарды өлкө боюнча 26 колледжде 2700дөн ашык катышуучу менен бир катар жасалма шайлоолорго катыштырдык. Азыркы учурда биз шайлоочулардын маалыматын Telegram-ботунда кыскача жеткирген маалыматтык кампания боюнча иштеп жатабыз жана биринчи жолу шайлоочуларга добуш берүүнүн жол-жобосун үйрөтүүчү веб-сайт жакында ишке кирет.

БУУӨП ошондой эле БУУ-Аялдар уюму менен өнөктөштүктө шайлоолордо аял талапкерлерге тренингдерди өткөрүү аркылуу аялдардын жергиликтүү шайлоого катышуусуна колдоо көрсөттү.

Биз ошондой эле жарандардын шайлоо циклинин ар кандай компоненттери жөнүндө билүүсү үчүн электрондук окутуу модулдарын иштеп чыгууну колдодук. БШКнын веб-сайтында жайгашкан 30дай видеотасма жарандардын демократия, шайлоо жана башкаруу маселелерин түшүнүүгө жардам берет.

Бул демилгелер биздин негизги донор өнөктөштөрүбүздүн, Швейцариянын, Германиянын жана Япониянын элчиликтеринин милдеттенмеси жана колдоосу болбосо ишке ашмак эмес экенин баса белгилегим келет.

Айымдар жана мырзалар, БУУӨП Кыргызстанда жарандык билим берүү ишмердүүлүгүн мындан ары чыңдоого жана жарандык билим берүүнүн комплекстүү системасын түзүүгө көмөк көрсөтүү үчүн бардык тиешелүү улуттук кызыкдар тараптар менен иштөөгө даяр. Ошондой эле, биз жарандык билим берүү иш-чаралары жергиликтүү деңгээлде толугу менен ишке ашырылгандыгын көргүбүз келет жана ошондуктан БШКнын жергиликтүү китепканаларды жарандык билим берүүнүн келечекке багытталган, жеткиликтүү жана инклюзивдик платформасы катары колдонуу демилгесин колдоого даярданып жатабыз.

Дагы бир жолу БШКны Жарандык билим берүү борборунун түзүлүшү менен куттуктап коюуга уруксат этиңиздер. Биз Борбордун жарандардын өлкөнүн саясий жана шайлоо тутумун түшүнүүсүнө, мамлекеттик институттардын жоопкерчилигин жана демократиялык баалуулуктарды бекемдөөгө мүмкүнчүлүктөрүн жогорулатууда каталитикалык ролду ойноорун чыдамсыздык менен күтөбүз.

Рахмат, айымдар жана мырзалар!