Ankara’daki ODTÜ Tasarım Fabrikası farklı disiplinlerden araştırmacılar ve öğrenciler arasındaki etkileşimi kolaylaştırarak yenilikçi çözümler geliştirilmesini amaçlıyor. Tasarım Fabrikası bünyesinde, üstesinden gelinmesi gereken zorlukları belirleyen kurum dışı mentörlerin de yardımıyla 2017’den beri bir DTS faaliyet gösteriyor.

DTS bir sömestr boyunca yapılan ve seçilmiş öğrencilerin dört veya beş kişilik gruplar halinde çalışarak gerçek hayattaki sorunları yeniden tanımladığı ve yaratıcı çözümler buldukları bir seçmeli ders. Adından da anlaşılacağı gibi, tasarım odaklı düşünme dersi olan bu derste öğrenciler profesörlerin ve ortakların danışmanlığı ışığında çeşitli yöntemler ve araçlar kullanıyor.

Bu girişim yenilikçilik ve tasarım odaklı düşünmeyle ilgili olduğu için, Türkiye Hızlandırma Laboratuvarı olarak bizler bu programdaki yetenekleri ne şekilde kullanabileceğimizi keşfetme konusuyla ilgilendik. Bu yüzden, öğrencilere “Hayalet Mekanlar” ve “Sürdürülebilir Kalkınma Amaçları (SKA’lar) hakkında Kamusal Farkındalığı Artırma” adlı iki görev vererek bu sürece katılmaya kadar verdik.

İşte yolculuk tam bu noktada başladı.

Hayalet mekanlar, kentsel alanda yeteri kadar kullanılmayan kamusal mekanlardır. Hepiniz şehirlerde terkedilmiş gibi görünen kamusal mekanlar görmüşsünüzdür. Bu durumun pek çok nedeni olabilir, örneğin ilgi çekici özelliklerin olmaması, yanlış kullanım, dikkatsiz tasarım vb.

Öğrencilerden oluşan ekibin incelemesi, saha çalışmasını yapması ve sürecin sonunda bir prototip üretmesi için Ankara’da bir hayalet mekan seçildi. Bu proje için gerçek müşteri ihtiyacımız, söz konusu hayalet mekanın dönüştürülmesi, halkın ilgisini çekmeye başlaması ve erişilebilir, kapsayıcı, kabul edilebilir ve sürdürülebilir olmasıydı. Bu konu üzerinde çalışan grup, sohbetlerini çok ilginç bulduğumuz tasarım, matematik ve işletme öğrencilerinden oluşuyor. Grup üyeleri bir yandan mekanı şu anda sıkça ziyaret eden güvercinleri de dikkate alarak buranın engelli bireyler için nasıl erişilebilir hale getirilebileceğini tartışıyorlar.

Hızlandırma Laboratuvarının verdiği diğer görev ise SKA’lar hakkında Kamusal Farkındalığı Artırma. Bu bağlamda, öğrencilerden SKA’lar hakkında Kamusal Farkındalığı Artırmak için bir çözüm bulmaları bekleniyor ve öğrencilerden insanların nasıl eyleme geçmeye teşvik edilebileceğine odaklanmaları isteniyor. Diğer tasarım odaklı düşünme ilkelerinin (tanımlamak, fikirleştirmek, prototip oluşturmak ve test etmek) yanında empati ilkesi bu süreçte kilit bir rol oynayacak.

Her iki grup da şu anda tasarım odaklı düşünme yöntemlerini kullanarak çözümler bulmak için çalışıyor. Öğrencilerle haftalık takip toplantıları yaparak, onları herhangi bir çözüme yönlendirmeden onlara geri bildirim veriyoruz, işin en zor kısmı bu; yani Hızlandırma Laboratuvarı’nın kendi bulduğu çözümle süreci tamamlamak ve tasarım odaklı düşünme yaklaşımının sorunu tanımlama aşamasını kesintiye uğratacağı bir adım atmak yerine onları herhangi bir özel çözümü işaret etmeden yönlendirmek bizim için de bir zorluktu.

Grup sunumlarından örnekler

Her hafta öğrenciler akademik mentörlerinin yönlendirmeleri ışığında çözüme doğru ilerleme kaydediyorlar. Zihin haritalarını sunuyorlar, yarattıkları hayali karakterleri tanıtıyorlar vb. Öğrencilerin haftalık faaliyetleri arasında masabaşı araştırmaları, saha ziyaretleri, mülakatlar, anketler ve piyasa araştırmaları yer alıyor.

Daha sonra Karantina Günleri başladı.

Türkiye’de bu yılın Mart ayı ortasında Covid19 salgınına karşı başlatılan Karantina Günleri boyunca, üniversiteler derslerine çevrimiçi platformlar üzerinden devam etti. Şans bu ya, Hızlandırma Laboratuvarıyla çalışan öğrenci gruplarının ikisi de karantinanın başladığı tarih itibariyle saha ziyaretlerini tamamlamış durumdaydı. Dolayısıyla, biz de toplantılarımızı çevrimiçi platforma kaydırdık. Ne mi oldu?

Karantina sürecin devam etmesini engellemedi, dolayısıyla prototiplerin planlandığı şekilde 2020 Mayıs sonuna kadar (sömestr sonuna kadar) elimizde olmasını bekliyoruz.

Bu ortaklığın altında yatan motivasyon gençleri SKA’ların gündemine dahil etmek, onlara koçluk yapmak ve tasarım odaklı düşünme konusunda uzmanlaşan akademisyenlerin katılımıyla prototipler yaratmak. Öğrencileri motive eden şey kalkınma için kısa süreliğine de olsa bir şeyler yapmak iken, öğrencilerin buldukları çözümlerin uygulanması veya denenmesi ve bunun sonucunda geniş kapsamlı olarak hayata geçirilmesi de mümkün.

Prototipler için bizi izlemeye devam edin!