Салыктык жеңилдиктер өнүгүп келе жаткан өлкөлөрдө, анын ичинде Кыргызстан да туруктуу өнүгүүгө жетишүүнүн ишенимдүү куралы боло алат. 2022-жылы мамлекеттик каражаттарды пайдалануунун натыйжалуулугун жогорулатуу жана алардын өлкөнүн өнүгүү артыкчылыктарына шайкештигин көзөмөлдөө максатында Салык кодексинин жаңы редакциясы кабыл алынган. Бул ыкма өкмөткө ар бир салык жеңилдигинин натыйжалуулугун такай үзгүлтүксүз баалоого жана анын актуалдуулугу же жоюлушу жөнүндө өз убагында чечим кабыл алууга мүмкүндүк берет. Бул өз кезегинде Улуттук өнүгүү стратегиясынын артыкчылыктарын каржылоо үчүн көбүрөөк кирешелерди мобилизациялоого жана өлкөнүн туруктуу өнүктүрүүнүн артыкчылыктарына жеке инвестицияларды тартууга мүмкүн болгон жаңы салык жеңилдиктерин киргизүүгө мүмкүндүк берет. 

Салык жеңилдиктери ТӨМна жетүүгө кандайча жардам берет

Бүгүнкү күндө Кыргызстанда экономиканын айрым тармактарын жана салык төлөөчүлөрдүн айрым категорияларын колдоо үчүн салыктык жеңилдиктер берилет. КР Экономика жана коммерция министрлигинин салык саясаты башкармалыгынын башчысы Кубанычбек Ысабеков мындайча түшүндүрөт: “Жеңилдиктер экономиканын белгилүү бир тармагын өнүктүрүүнү колдоо үчүн да, салык төлөөчүлөрдүн айрым категорияларына да берилет. Ошондой эле бардык салык төлөөчүлөргө бирдей таасир этүүчү жеңилдиктер бар, мисалы, стандарттуу киреше салыгынан чегерүү же экспортко нөлдүк КНС сыяктуу». БУУӨП Кыргыз Республикасынын Өкмөтүнө салыктык жеңилдиктер системасын оптималдаштырууга көмөктөшүүчү Комплекстүү улуттук каржылоо механизмдерин түзүү аркылуу реформаларды жүргүзүүдө жана ТӨМгөна жетишүүдө көмөк көрсөтүүдө. Бул демилге өлкөнү өнүктүрүүнүн артыкчылыктуу багыттары үчүн каржылоонун жаңы булактарын мобилизациялоого жардам берет.

Салыктык жеңилдиктердин натыйжалуулугун талдоо 

Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министрлиги БУУӨПтүн колдоосу менен 2016–2020-жылдарга берилген салык жеңилдиктерин, жеңилдиктерди жана преференцияларды ТӨМна жетишүүгө тийгизген таасирин баалоо үчүн талдоо жүргүздү. Мындай иштерди Кыргызстан дүйнөдө биринчилерден болуп ишке ашырган. Мисалы, жеңилдиктердин 40% ТӨМ 8 - татыктуу жумуш жана экономикалык өсүшкө жетишүүгө, 33% жакырчылыкты жоюуга (ТӨМ 1), 9% - ден соолукка (ТӨМ 3), 8% - өнөр жайды өнүктүрүүгө (ТӨМ 9) багытталган. 2020-жылы COVID-19 пандемиясынан улам саламаттыкты сактоо боюнча льготалар кыйла жогорулаган.

*Толук маалымат бул шилтемеде.

Салыктык жеңилдиктерди стратегиялык пайдалануу 

Салыктык жеңилдиктер ишкердикти жана инновацияларды колдоо, приоритеттүү тармактарга инвестиция тартуу, айыл чарбасын жана социалдык демилгелерди колдоо аркылуу туруктуу экономикалык өнүгүүгө түрткү бере алат. Мисалы, экологиялык же социалдык көйгөйлөргө инновациялык чечимдерди иштеп чыгуучу чакан жана орто ишканалар үчүн салыктык жеңилдиктер ТӨМ 8 жана ТӨМ 9 жетишүүгө өбөлгө түзөт.

Салыктык жеңилдиктерди натыйжалуулугун баалоо 

2023-жылы Кыргыз Республикасынын Экономика жана коммерция министрлиги БУУӨП менен биргеликте Салыктык жеңилдиктердин натыйжалуулугун баалоо тартибин иштеп чыгып, ал Кыргыз Республикасынын Министрлер Кабинетинин токтому менен бекитилген. Бул буйрук баа берүүнүн объектилерин, ыкмаларды, аракеттердин ырааттуулугун жана баалоонун натыйжаларын колдонуу талаптарын аныктайт. Натыйжалуулукту баалоо салыктык жеңилдиктердин тизмеси боюнча жыл сайын жүргүзүлөт жана 2023-жылдан 2027-жылга чейинки мезгилди камтыган 5 этапка бөлүнөт. 

Ийгилик натыйжалар жана күтүлбөгөн эффекттер 

2023-жылы эффективдүүлүктү баалоонун биринчи этабынын жыйынтыгы боюнча 5 салык жеңилдигинен бирөө натыйжасыз, төртөө натыйжалуу деп табылган. Учурда баа берүүнүн экинчи этабы жүрүп жатат, андан кийин салык жеңилдиктерин колдонуу мөөнөтүн узартуу же аларды жокко чыгаруу боюнча сунуштар киргизилет.

Салыктык жеңилдиктер Кыргызстанда инвестицияны, инновацияларды, корпоративдик жоопкерчиликти жана ар кандай секторлордо туруктуу тажрыйбаны илгерилетүү аркылуу ТӨМгө жетишүүдө маанилүү роль ойнойт. ТӨМна шайкеш келген максаттуу салык саясатын иштеп чыгуу жана ишке ашыруу менен Кыргызстан бардыгы үчүн көбүрөөк инклюзивдик, адилеттүү жана туруктуу келечекти курууга карай прогрессин тездете алат. 

ТӨМ 2040-жылга чейин Кыргыз Республикасын өнүктүрүүнүн Улуттук стратегиясына интеграцияланган, адам капиталын жана айлана-чөйрө менен гармонияда инновацияларды өнүктүрүүгө багытталган. Бул максаттар жарандардын бакубаттуулугун жогорулатууга жана өлкөнүн социалдык-экономикалык өнүгүүсүнө умтулууну чагылдырган өлкөнүн негизги стратегиялык документтерине киргизилген. 

Европа Биримдиги менен БУУӨПнын өнөктөштүгүнө 20 жыл 

20 жылдан ашык убакыттан бери ЕБ менен БУУӨПтүн өнөктөштүгү аймактык кызматташтыктын жана эл аралык тилектештиктин үлгүсү болуп калды. Евробиримдиктин ресурстарын БУУӨПтүн жергиликтүү тажрыйбасы менен бул өнөктөштүк туруктуу экономикалык өнүгүүгө, инклюзивдик башкарууга, экологиялык жана социалдык туруктуулукка, Борбордук Азияда, анын ичинде Кыргызстанда жашоонун жакшырышына алып келди.