Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu Başkanı Büyükelçi Nikolaus Meyer-Landrut, Gaziantep’te inşa edilen Mekanik Biyolojik Ayrıştırma ve Biyometanizasyon Tesisi’ni (MBT) ziyaret etti. Şahinbey ilçesinde inşaatı devam eden MBT, 10 milyon dolarlık yatırım bedeliyle UNDP’nin “Suriye Krizine Yanıt Olarak Türkiye’de Dayanıklılık Projesi” (TDP) kapsamında belediyelere yönelik desteğinin önemli bir parçası. Projenin “Belediye Hizmetlerini Güçlendirme” bileşeni kapsamında inşa edilen tesis, Gaziantep’in büyüyen atık ve çöp sorununa yeşil ve sürdürülebilir çözüm önerileri getirmeyi hedefliyor. AB tarafından finanse edilen proje, UNDP, İlbank ve Gaziantep Büyükşehir Belediyesi ortaklığında uygulanıyor.       

Avrupa Birliği (AB) Türkiye Delegasyonu Başkanı Büyükelçi Nikolaus Meyer-Landrut ve AB Türkiye Delegasyonu temsilcilerinden oluşan bir heyet, Gaziantep’te inşaatı devam eden Mekanik Biyolojik Ayrıştırma ve Biyometanizasyon Tesisi’ni (MBT) ziyaret etti. Türkiye'deki Mülteciler için Mali Yardım Programı (FRIT) kapsamında AB tarafından finanse edilen MBT, Türkiye’deki yerel idareleri ve belediyeleri atık, atık yönetimi ve atıktan temiz enerji üretimi konusunda güçlendirmeyi amaçlayan, bölgedeki en önemli altyapı yatırımlarından bir tanesi.

En güncel yeşil, sürdürülebilir teknoloji ve ekipmanla tasarlanan ve inşa edilen MBT devreye girdiğinde biyobozunur atık ve geri dönüştürülebilir atıkları (Metal, plastik) ayrıştıracak, atıktan temiz enerji üretecek, sera gazı salımını azaltacak ve Gaziantep’teki katı atık depolama sahasının kullanım ömrünü uzatacak bir “Entegre Belediye Atık Yönetimi Merkezi” olarak faaliyet gösterecek.  

MBT tesisi, UNDP Türkiye’nin “Suriye Krizine Yanıt Olarak Türkiye’de Dayanıklılık Projesi’nin (TDP) “Belediye Hizmetlerini Güçlendirme” bileşeni kapsamında inşa ediliyor. Proje kapsamındaki altyapı yatırımları ise AB ile UNDP’nin yerel toplulukları güçlendirmek, devam eden Suriye krizinin komşu ülkelerdeki menfi etkilerini sınırlamak ve özellikle insani kriz ortamlarında ani nüfus artışı nedeniyle çeşitli zorluklar yaşayan belediyeleri desteklemek adına hayata geçirdiği ortak projelerin önde geleni. 2,2 milyonu aşan nüfusuyla Gaziantep, 450,000’den fazla geçici koruma altındaki Suriyeliye ev sahipliği yapan bir kent. Kısa zamanda artan nüfus, kentin altyapı ve belediye hizmetlerine yönelik yatırım ihtiyacını da doğal olarak artırmış durumda. AB tarafından fonlanan projeleri kapsamında UNDP de, 2018 yılından bu yana Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’ni Suriye krizinin çevresel ve kentsel altyapıya yönelik etkileri ile mücadelesinde destekliyor.       

Beraberindeki heyetle tesise gerçekleştirdiği ziyarette açıklama yapan Büyükelçi Meyer-Landrut, projenin, Gaziantep gibi büyüyen ve nüfusu artan bir kent için çok önemli bir altyapı yatırımı ve Türkiye için modern atık yönetimi anlamında örnek bir proje olduğunu vurguladı. AB’nin Türkiye’yi ve büyük bir mülteci nüfusuna ev sahipliği yapan Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’ni desteklemekten dolayı duyduğu memnuniyeti ifade eden Büyükelçi Meyer-Landrut “Bu proje aynı zamanda yeşil ekonominin, modern atık yönetiminin ve çevresel sürdürülebilirliğin en güzel örneklerinden birisi ve aynı zamanda Gaziantep halkı ve Gaziantep ilinde yaşayan topluluklar için de çok önemli bir proje” dedi.

Suriye krizinin kentlere yönelik en önemli menfi etkilerinden bir tanesi de, ciddi halk sağlığı ve çevresel risklere yol açma potansiyeli bulunan, çöp ve atık üretimindeki yüksek artış. Artan nüfus ile birlikte halihazırda Gaziantep’te yılda üretilen atık miktarı da iki katına çıkmış durumda. Türkiye’de belediyeler, ani nüfus artışı ile birlikte gelen ilave atık miktarı ile baş etmeye çalışıyor. Bu durum, belediyeleri genel atık yönetimi ve atıkların işlenmesi konusundaki kaynak, plan ve stratejilerini modern, verimli ve çevre dostu bir şekilde yeniden yapılandırmalarını zorunlu kılıyor.       

Ziyarete eşlik eden UNDP Türkiye Mukim Temsilci Yardımcısı Sukhrob Khojimatov ise “Belediyelerin karşı karşıya olduğu en önemli sorunlardan bir tanesi de, atık yönetimi konusu. Şehirlerin nüfusu, çok kısa bir zaman zarfında o kadar hızlı arttı ki Belediyeler için temel hizmetlere yönelik artan talebe yanıt verebilmek daha da güçleşti” dedi. UNDP tarafından belediyelere yönelik AB fonlarıyla sağladıkları desteğin olumlu etkilerini vurgulayan Khojimatov, “Kurduğumuz sistem, oldukça etkili, verimli ve sürdürülebilirliği esas alıyor. Atık yönetimi konusunda ortaya koyduğumuz sistem artık diğer belediyeler tarafından da uygulanabilecek bir konsept haline geldi. UNDP olarak genel atık yönetim stratejimiz, atık konusundaki altyapı yatırımlarımız ve bu MBT tesisi, bizim için pilot proje niteliğinde. Şimdi pilot projelerimizin, benzer sorunlar yaşayan diğer yerel yönetimlere örnek olduğunu büyük bir memnuniyet ile görüyoruz” dedi.      

2021’de faaliyete geçecek olan MBT tesisi, tam otomatik ve entegre sistemiyle katı atıkları düzenli atık depolama alanlarına boşaltılmadan önce ayrıştıracak. Tesis organik (Biyobozunur) ve ekonomik açıdan değerli geri dönüştürülebilir atıkları ayrıştıracak. Tesisin en önemli özelliklerinden bir tanesi de metan gazından elektrik enerjisi üretimi. Ayrıştırma sürecinin sonunda organik (Biyobozunur) atıkların fermantasyonu sonucu elektrik üretiminde kullanılmak üzere biyogaz elde edilecek. MBT projesinin ekonomik katma değerinin bir diğer boyutunu da tesisin, Gaziantep Merkez Düzenli Depolama Sahası'nda depolanması gereken atık miktarını önemli ölçüde azaltması oluşturuyor. Depolama sahasının ömrünü ilk aşamada yüzde 10'a kadar arttırması beklenen tesis, bu sayede çöp sahasının ömrünü uzatma ihtiyacından doğan maliyeti de ortadan kaldırıyor.

Yılda 100 bin ton atık işleme kapasitesine sahip olacak tesiste, yaklaşık 22 bin ton biyobozunur atığın işlenmesi ile 4.100 MWh/y elektrik; yaklaşık 23 bin ton ATY ve yaklaşık 17 bin ton geri dönüştürülebilir atık (plastik, metal) kazanımı hedefleniyor. Ayrıca tesise gelecek atığın geri dönüştürülebilir kısmının yeniden yerel ekonomi ve piyasaya kazandırılması amaçlanıyor. Geri dönüştürülecek atığın yılda yaklaşık 17 bin tonu bulması beklenen tesis, üretilen elektik ve ekonomiye tekrar kazandırılan geri dönüştürülebilir materyaller sayesinde Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’nin sürdürülebilir bir gelir kaynağı oluşturmasına da destek sağlıyor.

Belediye ekonomisi ve yerel ekonomiye olan katkılarının yanı sıra, MBT’nin en önemli çıktılarından bir tanesini de, tesisin atıkların depolanması sırasında oluşan metan ve fosil yakıt kullanımından kaynaklı sera gazı salımının azaltılmasındaki rolü oluşturuyor. Tesis, bir yandan biyobozunur atığın kapalı ortamda işlenmesini sağlayarak depolama sahasındaki metan gazı sızıntılarını en aza indirirken, bir yandan da atıktan üretilen biyogaz ve elektrik ile fosil yakıtlara alternatif oluşturuyor. Bu sayede tesisin yılda toplam 9 bin 309 ton karbondioksit eşdeğerinde sera gazı salımını azaltması öngörülüyor.

MBT tesisinin yanı sıra, UNDP Türkiye Gaziantep Büyükşehir Belediyesi’ni şimdiye kadar AB finansmanı ile iki yeni atık transfer istasyonu inşası ve iki büyük atık transfer aracı ile alımı ile de destekledi. UNDP, Suriye Krizine Yanıt Olarak Türkiye’de Dayanıklılık Projesi (TDP) kapsamında  “Gaziantep Entegre Katı Atık Yönetim Planı ve Stratejisi” hazırlayarak, Büyükşehir Belediyesi’ne atık yönetimi alanında 2050 yılına kadar bir yol haritası oluşturdu.