Құрметті ханымдар мен мырзалар!

Қазақстанда көміртегі бейтараптығына қол жеткізудегі біздің тоғыз жылдық серіктестігіміздің маңызды кезеңін атап өту үшін бүгін сіздермен кездесу мен үшін үлкен мәртебе.

Климаттың өзгеруінің сөзсіз салдары аясында таза, энергияны үнемдейтін технологияларды таңдау экологиялық қажеттілікке ғана емес, сонымен қатар өмір сүру сапасын жақсартуға және ғаламшар мен өскелең ұрпақтың алдындағы міндеттемелерімізге жауап беретін орнықты болашақ құруға негіз болады.

Сонымен қатар, Халықаралық энергетикалық агенттіктің есебіне сәйкес, энергетикалық қызметпен байланысты жаһандық CO₂ шығарындылары 2023 жылы 410 миллион тоннаға артып, рекордтық 37.4 миллиард тонна деңгейге жетті.

БҰҰДБ Орнықты дамудың барлық мақсаттарына қол жеткізу үшін негіз ретінде энергетикалық ауысуға жәрдемдесе отырып, жаһандық деңгейде энергетика мәселелерін шешуге белсенді қатысады. Мәселен, Босния мен Герцеговинадағы парниктік газдар шығарындыларының маңызды көзі болып табылатын цифрлық технологиялар энергияны тұтынудың тиімділігін арттыруға көмектеседі. Ғимараттар мен құрылыс секторы энергиямен байланысты парниктік газдар шығарындыларының 
40 пайызын құрайды деп есептеледі. БҰҰДБ жобасы Үкіметке ел ғимараттарының 75 пайызында энергияны тұтыну мен парниктік газдар шығарындыларына қатысты ақпаратты жинау, мониторингтеу және талдау үшін энергияны басқарудың ақпараттық жүйесін енгізуге көмектесті. Бұл мәліметтер базасы шешім қабылдаушыларға энергия үнемдеуді қолдауға инвестицияларға басымдық беруде маңызды рөл атқарды.

Қазақстанда да осындай жағдай, тұрғын үй-коммуналдық сектор –экономиканың энергияны көп қажет ететін секторы және жылу мен электр энергиясын ең ірі тұтынушылардың бірі, бұл парниктік газдар шығарындыларының деңгейіне едәуір әсер етеді. Жалпы энергияны тұтыну 34 пайызды құрайды, түпкілікті энергияны тұтыну құрылымында оның үлесі электр энергиясының шамамен 17 пайызын және жылу энергиясының 47 пайызынан астамын құрайды.

Тұрғын үй қорын жылумен және электрмен жабдықтау секторындағы парниктік газдар шығарындыларының жартысынан көбі үй-жайларды жылытуға тиесілі. Қазақстанның төмен көміртекті дамуы үшін инвестицияларға қажеттілікті сарапшылар 610 миллиард АҚШ долларына бағалайды, бұл ретте көппәтерлі тұрғын үйлерді жаңғырту үшін шамамен 5–10 миллиард АҚШ доллары қажет.

2015 жылы БҰҰДБ Қазақстанның Өнеркәсіп және құрылыс министрлігімен бірлесіп, Жаһандық экологиялық қордың қолдауымен энергия тиімділігін ілгерілету үшін тиімді тәсілдерді, қаржылық тетіктер мен ынталандыруларды әзірлеуге бағытталған Жобаны іске қосқанына қуаныштымыз.

Бұл жоба Қазақстанда жасыл қаржыландырудың институционалдық инфрақұрылымын құруға мүмкіндік берді және «жасыл» қаржыландыру нарығының дамуын ынталандырды. Тоғыз жыл бұрын БҰҰДБ ықтимал жобаларды іріктеу бойынша нақты қадамдарды ұсына отырып, «жасыл» жобаларды қаржыландырудың маңыздылығы туралы мәселені көтерді және әртүрлі қаржыландыру схемаларын пилоттау, таксономия үшін «жасыл» технологияларды жүйелеу және т.б. бойынша түрлі қаржы ұйымдарымен талқылауды бастады. Бұл бастамалар кейіннен «жасыл» жобалардың пайыздық мөлшерлемесін субсидиялау жөніндегі құралдардың пайда болуына ықпал етті және «Даму» кәсіпкерлікті дамыту қоры» АҚ іске асыратын кәсіпкерлікті қолдау және дамыту жөніндегі бірыңғай кешенді бағдарламада көзделген.

Жоба энергия тиімділігі бойынша 50 жобаға 15 миллион АҚШ доллары сомасына жеке инвестиция тартып, 300.000 астам адамға, оның ішінде бүкіл Қазақстан бойынша 150.000 жуық әйелге қолайлы жағдай жасап, енгізілген технологиялардың өмірлік циклі үшін CO₂ шығарындыларын 1.1 миллион тоннаға қысқартты. Сонымен қатар, айтарлықтай энергия үнемдеуге қол жеткізілді, яғни жылына шамамен 100.000 МВт*сағат, бұл энергия төлемдерін 40 пайызға дейін үнемдеуге алып келді. 

Еліміздің энергия тиімділігі және энергия үнемдеу саласындағы міндеттерін шешу үшін біз даму бойынша серіктестерді күш-жігерді біріктіруге және осы жобаның үздік әзірлемелерін жалғастыруға шақырамыз. Үкіметке БҰҰДБ-ның ғимараттарды энергия тиімді жаңғырту саласындағы тәжірибесін кең таратуды, оның ішінде «жасыл» жобаларды іске асыруда шағын және орта бизнестің жергілікті өкілдерін қолдау үшін мамандандырылған қаржы бағдарламасын құруды ұсынамыз.

Энергетикалық жүйені декарбонизациялау, заманауи және орнықты энергетикаға қол жеткізудегі гендерлік алшақтықты жою, теңсіздікті азайту және жергілікті қоғамдастықтардың өмір сүру сапасын жақсарту біздің «жасыл» трансформация бойынша күш-жігеріміздің негізінде жатыр. 
Мен жобада көрсетілген бастамалар мен тәсілдер ғаламшар үшін, адамдар үшін орнықты дамуды қамтамасыз ете отырып, елдің энергетикалық ауысуына ықпал ететініне кәміл сенімдімін.

Thank you! Kop rakhmet!