LocationsОмарташы әйел Людмила Высоцкаяның өмірінен
2023 ж. 19 May
Людмила Высоцкая омарташылықпен айналысқалы, міне, төртінші жыл. Оның Түркістан облысында өз омартасы мен 50 балұясы бар. Бүгінде ол барлық уақытын араларға арнап, оларға үлкен үміт артады.
Әйел өзінің омарташылыққа деген қызығушылығы әрқашан болғанын айтады. Зейнеткерлікке шыққаннан кейін ол шағын омарта ұйымдастыруға шешім қабылдады. Оған бизнес жүргізудегі тәжірибесі өте көмектесті – Людмила 10 жыл бойы Шымкент қаласында терезелер мен есіктер шығаратын шағын фирманы басқарған.
«Омарташылықпен айналысу – көптеген жылдар бойы ойластырып, қабылдаған саналы шешімім. Мен араларды өз балаларымдай көремін: әр балұяны білемін. Әрқайсысының өзіндік мінезі мен тәртібі бар», –дейді Людмила.
Кәсіпкер әйелдің айтуынша, Түркістан облысы омарташылықпен айналысуға өте ыңғайлы – салыстырмалы түрде жылы климат, ерте шығатын көктем мен кеш түсетін күз, сондай-ақ шөптер мен гүлдердің алуан түрлілігі мен молдығы бал жинау мен ауыл бизнесінің дамуына оң әсер етеді.
Жемшөп өндірісі мен омарташылық – ауыл шаруашылығының әдетте бір-бірімен байланысты емес екі саласы. Ұяның жанында жемшөп қорының болуы табысты бал өндірісінің негізгі факторы болып табылады. Егістік дақылдарының алуан түрлілігі омарташылықтың жемістілігі мен жемшөп өнімділігіне үлкен әсер ете алады.
Людмилаға балара бизнесімен айналысуға жұбайы Юрий көмектеседі. Олар бірге араларға қамқорлық жасап, оларды қысқа дайындайды, көшіп баратын жеріне алып шығады. Людмила омарташылықтың көп күш-жігер мен шыдамдылықты қажет ететін зор жауапкершілік екенін мойындайды. Алайда бұл оны қаймықтырмайды, себебі балара қоршаған ортаға, азық-түлік қауіпсіздігіне, адамдардың денсаулығы мен әл-ауқатына оң әсер етеді. Сонымен қатар, Людмиланың айтуынша, Юрий беретін қолдаудың арқасында бизнеспен айналысу әлдеқайда оңай.
«Көпшіліктің қате ойынша, омарташылық – маусымдық бизнес, бірақ шындығында олай емес. Біз баларамен жыл бойы айналысамыз, оларға қамқорлық жасаймыз, олардың денсаулығын күтеміз», –дейді Людмила.
Қазақстанның оңтүстігіне көктем наурыз айының басында келеді, сондықтан осы уақытта Людмила жұбайымен бірге тозаңға бай тау бөктеріне алғашқы рет шайқауға шығады, өйткені бұл жұмысшы аралардың жақсы өсуіне ықпал етеді.
Ерлі-зайыпты Высоцкийлер аралар балшырын жинап, өсімдіктерді тозаңдандырған кезде омарта басында бірге тұрады. Людмила температура мен ылғалдылықтың өзгеруіне сезімтал аралардың көбі көктемге жетпейтінін өкінішпен айтады. Сондықтан қысқа дұрыс дайындық жасау өте маңызды: ұяларды жылылап, араларға тамақ беріп тұру қажет.
Жеке бизнесті бастау үшін қаржылық инвестиция қажет екендігін Людмила жақсы түсінген. Сапалы жабдықтарды, материалдарды, сондай-ақ аралардың өздерін сатып алу қажет еді.
Осы себепті Людмила 2021 жылы бизнестің «жасыл» түрімен айналысуды немесе бар бизнесін дамытуды жоспарлап отырған ауыл кәсіпкерлерін қолдауға арналған «Эко Даму» жеңілдікпен несиелеу бағдарламасына қатысуға шешім қабылдады. Бұл бағдарлама Біріккен Ұлттар Ұйымының Даму бағдарламасы (БҰҰДБ), Жаһандық экологиялық қор (ЖЭҚ) мен «Аграрлық несие корпорациясы» АҚ және Қазақстан Республикасы Экология және табиғи ресурстар министрлігінің Орман шаруашылығы және жануарлар дүниесі комитеті тарапынан іске қосылған.
Кәсіпкер әйелдің айтуынша, «Эко Даму» бағдарламасына қатысудың арқасында оның ісі өңірде бәсекеге қабілетті бизнеске айналып, омартасынан алынған бал 100 проценттік органикалық өнім болып отыр.
«Бұл жоба – бизнеспен айналысуды жоспарлап отырған ауыл тұрғындары үшін жақсы мүмкіндік. Бұл елдің өңірлерін дамыта отырып, сонымен бір уақытта табиғатты сақтауға үлес қосу үшін өте маңызды», –дейді Людмила.
Алынған микрокредит оған қажетті құрал-жабдықтар мен 100 аналық араны, оның ішінде Карник тұқымын сатып алуға мүмкіндік берді.
Людмила ұстайтын Карник арасы – итальяндық аналық араларды кипрлік аталық аралармен будандастыру жолымен алынған еуропалық тұқым. Бұл тұқым араларының сөзсіз артықшылықтарына олардың қолайсыз ауа-райын елемейтінін жатқызуға болады. Бұл аралар тіпті салқын күндері мен сіркіреген жаңбырда да бал жинай береді. Сондай-ақ, оларға 1,5 шақырымға дейінгі биіктік айырмашылықтары да түк емес.
«Омарташылар Карник араларының тұқымы ең жақсылардың бірі екенін және өте жоғары еңбекшілігі мен сапалы өнімімен танымал екендігін біледі», –дейді Людмила.
Қазір кәсіпкер әйелдің бизнесті одан әрі дамыту, аналық араларды Германиядан келген жаңа аралармен толықтыру жоспарлары және өз павильоны бар. Алайда, қиындықтар әлі де жоқ емес – ұяларды көшу орындарына тасымалдау үшін жеке жүк көлігі жоқ, сондай-ақ нарықта ара өнімдерін сатудың жүйесі әлсіз. Қазіргі уақытта оның тұрақты клиенттері бар болса да, Людмила жаңа өткізу нарықтарын іздеп, оларға шығу қажеттілігін мойындайды.
Сонымен қатар, Қазақстанда омарташылық үшін балдың тек жанама өнім екендігін және оның осы саладағы табыстың 10%-ін ғана беретінін адамдар енді ғана түсініп келеді. Кәсіпкер әйелдің айтуынша, омарталар табысты олардың негізгі қызметінен – күнбағыс, рапс, қарақұмық, мақсары, жеміс ағаштарын тозаңдандырудан табуға тиіс. Бүгінгі таңда қазақстандық омарташыларға ақылы тозаңдандыру қызметтерін қажет ететін ауылшаруашылық өнімдерін өндірушілер мен бағбандар тек жекелеген жағдайларда ғана жүгінеді.
Қазақстандағы БҰҰДБ ғалымдар мен фермерлермен бірлесіп BES-Net жобасы аясында көпжылдық шөптер мен жеміс ағаштарын өсіруді омарташылықпен біріктіретін «жасыл бал конвейері» деп аталатын тәсілді әзірледі. Бұл тәсілмен аралардың айқас тозаңдандыруы түрлі дақылдардың өнімділігін 20-50 процентке арттырады. Мысалы, тозаңданғаннан кейін түйежоңышқаның өнімділігі 50 процентке, ал алма ағаштарының өнімділігі 17-30 процентке артады. Жемістер мен жидектердің толық тозаңдануы да өнімділіктің 30-50 процентке артуына әкеледі. Людмила мен оның жұбайы Юрий дәл осындай қызметтерді дамытпақ.
Людмила Высоцкая – «Эко Даму» бағдарламасы бойынша қолдау алған қазақстандық 122 кәсіпкердің бірі. 2014-2022 жылдар аралығында іске асырылған бағдарламаның екі кезеңі шеңберінде экотуризм, орман, балық, аңшылық, жайылым, құс, қоян шаруашылығы мен омарташылық сияқты салаларда жалпы саны 120-дан астам жұмыс істеп тұрған және ісін жаңа бастаған кәсіпорынға жалпы сомасы 502 млн теңгеден астам мөлшерде қолдау көрсетілді.
Тағы осы тақырыпта
